Bowers & WilkinsHTM2 D3Middenluidspreker

Bowers & Wilkins 800-serie – high-end op absoluut topniveau De legendarische 800-luidsprekerserie van Bowers & Wilkins werd in 1979 gelanceerd. Het eerste model was de iconische Bowers & Wilkins 801 Matrix, die snel uitgroeide tot een onmisbaar element in talloze geluidsstudio’s en de woonkamers van echte liefhebbers. De 801 Matrix werd zelfs gebruikt bij 80% van alle klassieke muziek die in de jaren 1980 is opgenomen.

Sindsdien heeft Bowers & Wilkins keer op keer de grenzen van conventionele luidsprekerontwerpen verlegd. In 1998 werd de Nautilus-serie geïntroduceerd, gebaseerd op de principes van de legendarische, slakkenhuisvormige Nautilus-luidspreker, die daarna model stond voor alle moderne modellen uit de 800-serie.

De 800-serie is de meest succesvolle high-end luidsprekerserie ter wereld, maar Bowers & Wilkins blijft zoeken naar nieuwe wegen om het niveau nog hoger te tillen. En nu, na zeven jaar intensief onderzoeken en ontwikkelen, komt de grootste luidsprekerrevolutie in 20 jaar – de 800 Series Diamond D3!

Geen evolutie, maar revolutie! Vergeleken met de eerdere 800-modellen is de D3-serie de grootste stap voorwaarts sinds Bowers & Wilkins in 1998 de Matrix-modellen verruilde voor de Nautilus-serie. Voor deze nieuwe luidsprekers zijn de ingenieurs van Bowers & Wilkins helemaal opnieuw begonnen, waarbij echt alle aspecten van de vorige serie onder de loupe genomen zijn, wat erin resulteerde dat de nieuwe serie volledig opnieuw is ontworpen.

Het enige wat is meegenomen van de vorige generatie, zijn de fantastische diamant-tweeterdome, een paar condensatoren in het scheidingsfilter en de terminals aan de achterkant. Al het andere is gloednieuw. Een ware revolutie binnen de 800-serie dus.

De meest geavanceerde luidsprekerserie ter wereld De 800 Series Diamond D3 is niet alleen de beste luidsprekerserie ter wereld, het is ook de meest geavanceerde serie luidsprekers ooit. Sluit ze aan op de juiste installatie en deze extreme high-end luidsprekers leveren een geluidskwaliteit die ongeëvenaard is. De 800-serie in al zijn variaties behoort al tientallen jaren tot het vaste interieur van een groot aantal professionele geluidsstudio’s over de hele wereld – bijv. de legendarische Abbey Road Studio’s in Londen en de Skywalker Sound Studio’s van George Lucas in Californië, waar veel muziek en soundtracks van een lange reeks kassuccessen geproduceerd zijn. Een beter kwaliteitskeurmerk bestaat bijna niet.

De nieuwe 800-generatie bestaat uit zeven modellen: een tweeweg-stand-mount luidspreker, vier vloerluidsprekers en twee centre-channel luidsprekers. Allemaal zijn ze uitgerust met totaal nieuwe midden- en baseenheden, een nieuw alternatief voor Kevlar, nieuwe behuizingen met een nieuwe Matrix-versteviging, totaal nieuwe turbinebehuizing van aluminium, nieuwe tweeterbehuizing, nieuwe luidsprekerplinten met scheidingsfilters, en een design met een bijzonder elegante, witte lak.

Bowers & Wilkins heeft niet alleen totaal nieuwe luidsprekereenheden ontwikkeld, maar ook revolutionair onderzoek gedaan naar de manier waarop de behuizing en de mechanische eenheden in de luidspreker beïnvloed worden als de speakers beginnen te trillen. Met behulp van extreem geavanceerde computersimulaties heeft Bowers & Wilkins zich gericht op de problemen die de gangbare materialen ondervinden als ze worden blootgesteld aan trillingen.

Door nieuwe materialen en nieuwe materiaalcombinaties te gebruiken, is het gelukt om de behuizing en de mechanische eigenschappen nog verder te verbeteren. En minder resonanties betekent beter geluid!

The reverse wrap – een omgekeerde luidspreker Voor de grotere modellen uit de nieuwe serie heeft Bowers & Wilkins gekozen voor een ‘omgekeerd’ design. De karakteristieke ronding in de behuizing is behouden, omdat dit een uitstekende oplossing is om resonanties te voorkomen. Hoe minder rechte oppervlakken, hoe minder interne, staande golven kunnen ontstaan. Maar het principe is nu omgekeerd, zodat de ronding nu niet aan de achterkant van de luidspreker zit, maar aan de voorkant.

Door dit nieuwe ontwerp is het gecompliceerder om de speakers te monteren, maar het voordeel van deze vorm is dat deze aansluit bij de vorm van de midden- en tweeterbehuizing, en dat de behuizing de interne energie gemakkelijker weg kan voeren van de speakers, zodat er geen tijdsgebaseerde vervorming plaatsvindt.

Bovendien heeft Bowers & Wilkins de behuizing, met behulp van geavanceerde computersimulaties, veel stijver en resonantie onderdrukkend gemaakt wanneer de speakers in beweging zijn. Ook dit zorgt ervoor dat je alleen de speakers hoort, en niet de behuizing. Met andere woorden: Bowers & Wilkins ontwikkelt luidsprekerbehuizingen die niets, maar dan ook helemaal niets aan het toeval overlaten.

Matrix en Flowport – een behuizing die je niet hoort De unieke Matrix-versteviging van de 800-serie elimineert de trillingen in de wanden van de behuizing, die kleuring aan het geluid kunnen toevoegen. In de nieuwe D3-serie heeft Bowers & Wilkins de Matrix-versteviging weten te verbeteren door minder, maar dikkere platen te gebruiken en door het MDF te vervangen door het veel stevigere multiplex. Dit geldt voor alle modellen behalve de 805; die werkt vanwege het compacte formaat ook prima met MDF. De nieuwe Matrix-structuur is goed voor zowel de stevigheid als de luchtstroom in de behuizing.

Dit keer heeft Bowers & Wilkins ook de basspeakers direct op de Matrix-structuur bevestigd en niet, zoals eerder, aan de buitenkant. Hierdoor sluiten de speakers beter aan op de behuizing, wat zorgt voor minder resonanties in de behuizing en in de Matrix-structuur.

Het geraffineerde Matrix-skelet van geperforeerde platen is perfect afgestemd op het interne volume van de behuizing. Hierdoor krijg je veel meer contactpunten, waardoor de behuizing zowel in horizontale als verticale richting veel steviger wordt. De cellen in het skelet zijn gevuld met een nauwkeurig berekende hoeveelheid dempingsmateriaal dat alle resonanties elimineert.

De basreflexpoort is de unieke Flowport van Bowers & Wilkins, die kleine kuiltjes in de opening heeft. Het oppervlak is geconstrueerd volgens dezelfde aerodynamische principes als een golfbal en vermindert de luchtweerstand, zodat de lucht gemakkelijker kan ontsnappen. Hierdoor ontstaat een zuiverder en diepere bas, en je hebt nooit meer last van irritante ‘poortgeluiden’, hoe hard de muziek ook aanstaat.

Diamanttweeter – nog steeds een juweeltje De kostbare tweetereenheid van de 800-serie heeft een dome van zuiver diamant. Diamant is een schitterend materiaal! Het is enorm sterk en stijf en dus perfect voor een tweeter. Deze unieke eigenschap zorgt voor een hoge belastbaarheid en een zijdezachte, luchtige en neutrale weergave die ervoor heeft gezorgd dat muziekliefhebbers en hifi-recensenten over de hele wereld als een blok voor deze luidsprekers zijn gevallen.

Zowel in het hoorbare spectrum als in de rest van het frequentiebereik heeft de conus vrijwel geen last van de uitgesproken pieken en dalen in de frequentiekarakteristiek die je zo vaak hoort in dometweeters, hoe goed ze ook gemaakt zijn. Een subtiele demping bij 20 kHz is het enige wat er gebeurt, tot het signaal stopt bij een indrukwekkende 70 kHz.

Hoe verbeter je perfectie? Bowers & Wilkins heeft zijn uiterste best gedaan om de diamanttweeter die in de laatste twee generaties van de 800-serie was gebruikt, te verbeteren. Maar het kwam tot de conclusie dat dat gewoonweg niet mogelijk is – nog niet. Diamant is en blijft het beste materiaal voor een dometweeter, en dus is het ook toegepast in de nieuwere modellen. Maar wel zijn alle componenten rondom de dometweeter opnieuw ontworpen en is het bestaande magneetsysteem verbeterd om echt het maximale uit de dome te kunnen halen.

‘Solid-body’ tweeterbehuizing Voor zijn nieuwe generatie 800-luidsprekers heeft Bowers & Wilkins een totaal nieuwe ‘solid body’ tweeterbehuizing ontwikkeld, die bestaat uit één stuk aluminium en een geïntegreerde Nautilus-buis. Dit nieuwe concept verbetert de demping van ongewenste resonanties in het metaal, de koeling van de tweeter, heeft meer massa voor een stabielere montage en een betere scheiding met de rest van de luidspreker.

Het ontwerp heeft ook een nieuwe, vastgemonteerde grill die de tweeter beschermt tegen nieuwsgierige vingertjes. Dit alles resulteert in een enorm open, muzikale en realistische weergave van de hoge tonen, zonder compressie, kleuring of vervorming.

FST Continuum – nog beter dan Kevlar Sinds 1974 gebruikte Bowers & Wilkins een conus van gevlochten Kevlar voor de middentonen van de speakers, heel lang het perfecte materiaal om het belangrijke middenregister weer te geven. Door het materiaal op een speciale manier te weven, ontstaat een semi-flexibele conus met een specifieke, gecontroleerde manier van opbreken, wat resulteert in een homogeen afstraalgedrag over het hele eigen bereik van de speaker. En dus hoor je meer van het oorspronkelijke muzieksignaal, vrijwel zonder vervormende toevoegingen van de speaker zelf.

In combinatie met de randloze FST-ophanging worden verschillende frequenties door verschillende delen van het conusoppervlak weergegeven. De conus beweegt minder als een zuiger, maar ‘flext’ afhankelijk van het toongebied, wat als voordeel heeft dat de spreiding door de conus veel beter is. Je zit dus niet vast aan één ‘sweet spot’, maar kunt overal optimaal van muziek genieten.

Continuum Na acht jaar onderzoek heeft Bowers & Wilkins eindelijk een vervanger gevonden voor Kevlar, met eigenschappen waar zelfs Kevlar alleen maar van kan dromen. Bowers & Wilkins heeft alle denkbare materialen en combinaties de revue laten passeren. Daarnaast heeft het geëxperimenteerd met conventionele conusophangingen en extreem stijve conussen. Uiteindelijk was de conclusie dat de randloze FST-ophanging nog steeds ongeëvenaard is, maar dat het conusmateriaal ruimte voor verbetering bood. Het resultaat is een revolutionair, nieuw materiaal: Continuum!

Bowers & Wilkins experimenteert al sinds 2007 met dit materiaal, toen het voor het eerst de uitstekende akoestische eigenschappen ervan ontdekte. En nu, acht jaar na deze ontdekking en meer dan 70 prototypes later, is Bowers & Wilkins klaar om het met de rest van de wereld te delen.

Continuum is een geweven materiaal, net als Kevlar, dat gecontroleerd opbreken mogelijk maakt, maar met een veel betere spreiding dan bij Kevlar. De vervorming blijft daardoor minimaal. Met Kevlar conussen benaderde Bowers & Wilkins vrijwel het ideale gedrag. Het nieuwe Continuum-materiaal zorgt ervoor dat dat nu voor 100% lukt.

Voor de nieuwe middenspeaker heeft Bowers & Wilkins ook gekozen voor dezelfde ‘antiresonantie’-faseplug die is gebruikt voor de exclusieve PM1-minimonitor. Deze faseplug speelt een belangrijke rol bij het verminderen van het buigen van de spreekspoel, en daarmee het verminderen van het opbreken van de conus zelf. In combinatie met een nieuw ontworpen neodymium-magneetsysteem en een veel stevigere en resonantieloze behuizing is dit de beste middenspeaker die Bowers & Wilkins ooit gemaakt heeft, met een schitterende, natuurlijke en transparante weergave van dit belangrijke frequentiegebied.

De nakomeling van Nautilus – nu in turbinevorm De legendarische Nautilus-luidspreker van Bowers & Wilkins kreeg zijn slakkenhuisvorm om de invloed van de behuizing op het geluid te elimineren, en dat principe wordt nog steeds toegepast in de 800-serie. Zowel de middentoon- als de tweeterbehuizing lopen aan de achterkant uit in een punt, een soort omgekeerde hoorn, die voorkomt dat het geluid aan de achterkant van de conus of dome terugreflecteert en daarmee het geluid beïnvloedt.

Voor de D3-serie is Bowers & Wilkins terug naar de spreekwoordelijke tekentafel gegaan en heeft het het Nautilus-principe aanzienlijk verbeterd. Met behulp van computersimulaties en talloze prototypes is het gelukt om een nieuwe middentonenbehuizing te ontwikkelen die ongewenste resonanties nog beter onder controle houdt. Dit is mogelijk door o.a. inwendige versteviging en ‘tuned-mass damping’, oftewel ‘harmonic absorption’. Deze techniek wordt ook gebruikt om resonanties te dempen in bijv. Formule 1-auto’s en wolkenkrabbers.

De nieuwe ‘turbinebehuizing’ is nu gemaakt van één stuk gegoten aluminium waarvan de akoestische eigenschappen merkbaar beter zijn dan van de Marlan-behuizing van de vorige generatie. Nog een belangrijke upgrade die ervoor zorgt dat de behuizing van de middenspeaker geen negatieve invloed uitoefent op het geluid.

Aerofoil – basweergave van het allerhoogste niveau In de eerdere 800-series was de conus voor het laag gemaakt van Rohacell – een synthetisch schuim dat vanwege zijn stevigheid en minimale gewicht ook gebruikt wordt in de vliegtuigindustrie. Nu heeft Bowers & Wilkins deze technologie verder ontwikkeld, en zijn nieuwe Aerofoil-conus gemaakt van een nieuw, en nog beter kernmateriaal.

De Aerofoil-conus is in principe gebaseerd op dezelfde technologie als Rohacell. Het is en blijft een sandwichconstructie met een synthetisch schuim dat aan beide kanten omgeven wordt door een koolstofvezellaag. De conus is hierdoor extreem licht en stijf, een vrijwel perfecte zuiger. Binnen het werkzame frequentiegebied is opbreken vrijwel geëlimineerd. Om dezelfde reden is er ook gekozen voor een dometweeter van diamant.

Het schuim tussen de koolstofvezellagen in de Aerofoil-conus heeft echter een andere structuur dan het schuim in Rohacell. Met Aerofoil is het mogelijk om de dikte, en dus ook de stijfheid, binnen één en dezelfde conus te variëren. Vergelijk het met een vliegtuigvleugel die op alle plekken precies zo dik en dun is als hij moet zijn voor een optimale aerodynamica en een minimaal gewicht.

Dankzij een eindeloze reeks metingen en computersimulaties heeft Bowers & Wilkins heel nauwkeurig kunnen vastleggen waar de speaker zich anders gedraagt dan de rest. En op die plekken kan het de dikte van de schuimlaag variëren en ervoor zorgen dat de speaker zo stijf mogelijk is daar waar dit het meest nodig is. Op die manier wordt het punt van opbreken verschoven buiten het werkzame frequentiespectrum.

Het ultieme neodymium-magneetsysteem De Aerofoil-baseenheden zijn voorzien van een dubbel neodymium-magneetsysteem. Dit geeft een nog nauwkeuriger respons in een nog groter frequentiegebied dan conventionele magneetsystemen. Dankzij de uitstekende magnetische eigenschappen van neodymium is het mogelijk om veel kleinere magneten te gebruiken, zeker in vergelijking tot de volumineuze ferrietsystemen van vroeger. En dat is natuurlijk goed nieuws voor de luchtstroom rondom de speaker.

Door het compacte formaat van de neodymium-magneten is het ook mogelijk geworden om ze nauwkeuriger te plaatsen ten opzichte van de spreekspoel, en dus te kiezen voor een plaats waar ze maximaal effect hebben. De spreekspoel heeft een grote diameter, wat de koeling en de interactie met het magneetsysteem verbetert. En dat hoor je meteen: minder compressie en een betere dynamiek.

State-of-the-art scheidingsfilter – less is more De speakers van de 800-serie zijn zo goed op elkaar afgestemd dat het scheidingsfilter gereduceerd kan worden tot een minimaal aantal componenten, wat goed nieuws is voor de geluidskwaliteit en de versterkerbelasting. Eén enkele condensator met een demping van 6 dB is voldoende om de lage frequenties weg te filteren uit de tweeter, en dit soort eerste-ordefilters heeft minimale gevolgen voor de fasedraaiingen. De MCap Supreme-condensatoren worden speciaal voor Bowers & Wilkins geproduceerd in de Duitse stad Mundorf, en alle 800-modellen van nu gebruiken een combinatie van goud, zilver en olie om ervoor te zorgen dat deze belangrijke componenten optimaal presteren.

Het scheidingsfilter van de grote vloermodellen uit de D3-serie bevindt zich aan de achterkant van de luidspreker op een groot koelprofiel van aluminium. Hierdoor blijft de temperatuur van het scheidingsfilter vrijwel constant, hoe hard je de luidspreker ook zet. En dat zorgt weer voor veel minder vervorming in de filtercomponenten. Dankzij het nieuwe ontwerp is er meer ruimte om de verschillende componenten van het scheidingsfilter verder uit elkaar te plaatsen. Hierdoor hebben ze vrijwel geen last meer van de elektrische velden die ze onderling opwekken.

Vroeger zaten scheidingsfilters in de plint van de grote vloermodellen; vanwege de koeling, maar ook om ze te beschermen tegen ongewenste trillingen. In deze nieuwe luidsprekergeneratie hoeft het filter niet geïsoleerd te worden – de nieuwe behuizingen zijn zo resonantieloos dat dit probleem zo goed als niet meer voorkomt. Hierdoor kan het scheidingsfilter in de luidspreker worden geplaatst, en kan de plint onder de luidspreker kleiner en gestroomlijnder worden vormgegeven. Natuurlijk van aluminium.

Schitterende meubelfinish in echt hout of hoogglanslak Voor deze nieuwe serie heeft Bowers & Wilkins de kersenhouten finish ingeruild voor een uiterst elegante versie met witte hoogglanslak en een zilverkleurige tweeter-/middenspeakerbehuizing. Dit is de eerste keer dat de 800-serie in deze kleur beschikbaar is. Daarnaast is hij natuurlijk ook verkrijgbaar in echte zwarte hoogglanslak en rozenhoutfineer.

Naast alle technische verbeteringen en nieuwe technologieën is ook het ontwerp vernieuwd. De toleranties, de gaten en de afstanden tussen de verschillende elementen zijn kleiner en consistenter geworden, met name rond de nieuwe turbinebehuizing. Er zijn geen zichtbare tussenruimtes of randen – alles is netjes weggewerkt achter het grote aluminium profiel.

Om een lang verhaal kort te maken: dit is op alle fronten een schitterend high-end product zoals alleen Bowers & Wilkins dat kan maken.