Geniet van je oren
nu ze het nog doen

Tien jaar geleden was Tine Thiesgaard een dertiger. Ze woonde in Kopenhagen, had een druk sociaal leven en veel vrienden. Ze werd regelmatig uitgenodigd voor feesten en andere sociale activiteiten waar ze meestal het stralende middelpunt was. Ze was praatgraag en een feestbeest – erg sociaal en extravert.

Maar onlangs is ze met haar man verhuisd naar het eiland Falster, waar ze nu in een huis midden in de bossen woont. Ze heeft alle feesten, etentjes en haar uitgebreide sociale netwerk verruild voor een rustig bestaan en een handjevol goede vrienden. De reden voor deze radicale verandering? Haar slechte gehoor. Ze weet nog precies wat de dokter 10 jaar geleden zei:

‘Ik kreeg ineens last van ernstige migraine en was vreselijk moe, dus ging ik naar de dokter voor een uitgebreide controle, waarbij ook mijn oren werden getest. De dokter vertelde me dat ik last had van ernstig gehoorverlies en 30% minder hoorde dan normaal – dat was een enorme schok. Al een hele tijd had ik het idee dat mensen binnensmonds praatten en ik moest de TV altijd harder zetten om nog wat te verstaan. Maar ik had nooit gedacht dat ik last zou hebben van ernstig gehoorverlies,’ vertelt ze.

Psychische marteling

De dokter vertelde Tine dat ze leed aan erfelijk gehoorverlies en dat haar oren alleen maar slechter zouden worden. Tegenwoordig heeft ze een middelzwaar gehoorverlies van ongeveer 50 procent. Daarnaast lijdt ze aan tinnitus (oorsuizen) als gevolg van een auto-ongeluk. De tinnitus heeft haar leven ingrijpend veranderd en heeft een enorme invloed op haar dagelijks leven.

Er zijn dagen dat Tine in bed moet blijven liggen omdat haar tinnitus zo hevig is dat ze niets meer kan doen. Ze hoort dan een harde pieptoon, onregelmatige klikgeluiden en een constant gesuis. ‘Het is echt verschrikkelijk. Een soort psychische marteling,’ zegt ze zelf.

Baby’s met supergehoor

Ture Andersen is hoofd van de afdeling KNO van het academisch ziekenhuis van Odense en klinisch docent audiologie aan de Zuid-Deense Universiteit. Hij vertelt dat iedereen geboren wordt met een optimaal gehoor, en dat baby’s echt heel goed kunnen horen:

‘Een normaal gesprek ligt ongeveer op 100 hertz, maar een zuigeling kan tot wel 20 hertz horen. Ons gehoor wordt langzaam slechter en als we 25-30 jaar oud zijn verslechtert het steeds sneller,’ zegt hij. Hij schat dat één op de twee Denen van rond de 70 een hoortoestel nodig heeft.

Hij vindt dat we van ons gehoor moeten genieten zolang we kunnen, maar dat we er voorzichtig mee om moeten gaan om te voorkomen dat het vroegtijdig verslechtert. Hij adviseert o.a. om oordopjes te gebruiken als je naar een concert gaat of in een lawaaiige omgeving werkt, en erop te letten dat je het volume van bijv. een iPod niet te hoog zet. Dat kan meer kwaad dan je zou denken, zoals ook blijkt uit het verhaal van Tine Thiesgaard.

Identiteitsverandering

Door zijn werk als oorarts heeft Ture Andersen regelmatig gezien hoe gehoorverlies mensen sociaal kan isoleren en zelfs tot depressies kan leiden:  

‘Je merkt dat je niet meer kunt horen wat er gezegd wordt, met name in groepen. Zo begin je jezelf buitengesloten te voelen. Ons gehoor is niet voor niets het belangrijkste zintuig voor de communicatie tussen mensen.’

En isolatie, daar kreeg ook Tine mee te maken. Het leuke meisje dat vroeger op een feest van de een naar de ander fladderde, voelde zich opeens buitengesloten:

‘Ik ben van nature erg sociaal, maar ik werd gedwongen om een nieuwe identiteit te vinden. Ik moest andere dingen in het leven leren waarderen, dingen die ik vroeger nogal saai vond, zoals een boswandeling maken, en ik ben gaan schilderen.

Muziek speelt nog steeds een belangrijke rol in Tine’s leven – een beetje raar voor iemand met ernstig gehoorverlies, maar ze luistert er nu op een heel andere manier naar.

ABBA missen

‘Je merkt pas hoe belangrijk je gehoor is als je het verliest. Vroeger ging ik vaak naar concerten, maar dat doe ik eigenlijk bijna nooit meer. Niet omdat het geluid slecht is – de meeste zalen hebben tegenwoordig wel een ringleiding – maar omdat de andere concertbezoekers zoveel lawaai maken dat ik de dag erna vreselijk veel last krijg van tinnitus.’

En nog iets wat Tine moet missen: ABBA, waar ze vroeger altijd een groot fan van was. Maar in alle ABBA-nummers zit een synthesizergeluid dat botst met haar hoorapparaat. En ook al hebben Tine en haar man een geavanceerde installatie laten aanleggen in hun huis – een installatie die werkt met de Bluetooth in haar hoorapparaat – bij ABBA werkt het gewoon niet.

‘Dat vond ik echt heel jammer, maar gelukkig kan ik andere muziek op een positieve manier gebruiken. Als ik erg veel last heb van tinnitus helpt het om Queen op te zetten en keihard mee te zingen. En ik ben akoestische muziek erg gaan waarderen. Jack Johnson vind ik bijvoorbeeld fantastisch.’

Tine vertelt ook dat ze weer veel naar vinyl luistert. Ze moet zich heel goed op het geluid concentreren, en het digitale geluid van CD’s klinkt na verloop van tijd te scherp.

Muziek geeft rust

Ture Anderson legt uit dat muziek vaak helpt tegen de neerslachtigheid die veroorzaakt wordt door gehoorverlies omdat je dan luistert naar puur geluid, en dat roept emoties op die diep van binnen liggen te sluimeren:

‘Natuurlijk is de beleving niet optimaal. Je hoort gewoon slechter. Maar met de juiste apparatuur kan muziek een soort innerlijke rust geven. Het is een pure luisterervaring waar je je niet 100% op hoeft te concentreren, maar gewoon van moet genieten,’ zegt hij.Ture Anderson legt uit dat muziek vaak helpt tegen de neerslachtigheid die veroorzaakt wordt door gehoorverlies omdat je dan luistert naar puur geluid, en dat roept emoties op die diep van binnen liggen te sluimeren:

Ook Tine Thiesgaard knikt instemmend als het gaat over rust en muziek. Zij luistert nu voornamelijk naar klassieke muziek. Maar ze blijft ABBA missen:

‘Veel mensen zeggen dat ze liever niets meer horen dan niets meer zien, maar dat komt doordat ze niet weten hoe erg het is. Het is echt vreselijk om niet meer met mensen te kunnen praten en sociaal te kunnen zijn. Je mist zoveel als je je gehoor langzaam kwijtraakt,’ vindt ze.